Vì sao mùa thu cây thường rụng lá

Chúng ta vẫn thường nói mùa xuân cây cối đâm chồi, nảy lộc. Vậy đã bao giờ bạn tự hỏi theo quy luật tự nhiên cây cối sẽ trút lá vào thời điểm nào? Và vì sao lá cây lại rụng vào thời điểm đó hay chưa? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn trả lời được câu hỏi vì sao mùa thu cây thường rụng lá.

1. Vì sao mùa thu cây thường rụng lá?

Lá cây ngoài chức năng hô hấp và quang hợp còn là nơi để thoát hơi nước. Lượng mưa mùa thu ở miền ôn đới tương đối thấp. Vì vậy, nguồn nước dự trữ trong lòng đất cũng ít đi. Hoạt động hô hấp của rễ vì thế mà giảm đi khiến lượng nước cây hút được cũng sụt giảm cộng với khí hậu hanh khô, khả năng hạn chế thoát hơi nước mặt lá cũng kém hẳn lại. Nên mùa thu cây thường rụng lá để giảm chất dinh dưỡng bị tiêu hao. Trong hoàn cảnh đó, lượng nước do cây hút giảm nhiều. Vì vậy, nếu cây vẫn giữ nguyên diện tích thoát hơi nước (chủ yếu là qua mặt lá) sẽ xảy ra tình trạng “vào ít, ra nhiều”, vô cùng bất lợi, thậm chí đe dọa đến sự sinh tồn của cây. Vì vậy vào mùa thu cây thường rụng lá để  để đảm bảo đủ lượng nước trong cơ thể và giảm bớt quá trình thoát hơi nước.

2. Cây rụng lá vào mùa thu để làm gì?

Vào mùa thu cây thường rụng lá là giúp cây giữ nước và bảo toàn năng lượng. Khi điều kiện thời tiết không thuận lợi, kích thích tố (hormone) trong cây bắt đầu kích hoạt quá trình rụng lá. Rụng lá là một chiến lược của nhiều loài cây để tồn tại trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, theo Earth Sky. Tại những khu rừng ôn đới trên khắp Bắc bán cầu, cây bị rụng lá vào mùa thu để đối phó với thời tiết lạnh. Ở giai đoạn đầu tiên của quá trình rụng lá, cây hút bớt các chất dinh dưỡng có giá trị ra khỏi lá và dự trữ chúng trong rễ để sử dụng sau này. Chất diệp lục, sắc tố tạo ra màu xanh cho lá cây, là một trong những thành phần đầu tiên bị phá vỡ thành chất dinh dưỡng. Đây là lý do khiến lá cây chuyển sang màu đỏ, da cam và vàng trong suốt mùa thu. Ở giai đoạn cuối, một lớp tế bào bảo vệ sẽ phát triển, phủ lên phía trên khu vực tiếp xúc giữa lá cây với cành cây sau khi lá rụng xuống.

3. Tại sao lá cây thường chuyển sang màu vàng trước khi rụng

Khi mùa hè kết thúc tức là thời gian chiếu sáng của Mặt Trời trong ngày đã ngắn đi, điều này sẽ khiến lá cây không thể tiếp tục quang hợp do không khí khô và thiếu ánh sáng Mặt Trời, vì vậy cây phải làm hai việc. Đầu tiên, cây tạo thành một lớp vách tại mỗi chiếc lá để ngăn cách lá với cây. Sau đó, nó dừng sản xuất chất diệp lục vì cây sẽ không cần đến sắc tố này cho đến mùa xuân năm sau. Khi chất diệp lục không còn, sắc tố màu vàng và màu da cam có cơ hội tỏa sáng. Đây là quá trình lão hóa của lá, giúp cho cây chuẩn bị đón mùa đông bằng cách tạm ngừng phát triển và lấy dưỡng chất từ các tán lá. Trong chu trình vật hậu của cây, lá già đi đánh dấu thời điểm kết thúc giai đoạn sinh trưởng mà cây hấp thụ CO2 qua quá trình quang hợp. Lá cây ngừng sản xuất diệp lục – chất tạo điều kiện cho cây bắt ánh sáng và tạo ra năng lượng – lá cây sẽ đổi màu rất nhanh sang màu vàng, vốn phát xuất từ sắc tố gọi là carotinoids. Chất này khiến cà rốt có màu cam và lá cây dương mùa thu ngả vàng. Một số khoa học gia cho rằng lá vẫn tiếp tục tạo ra chất carotinoids sau khi chất diệp lục ngưng hoạt động, vì sắc vàng giúp chúng hấp thụ thêm một chút năng lượng mặt trời nữa. Bên cạnh màu vàng thì một số loài cây lại cho lá màu đỏ, như cây phong – biểu tượng của đất nước Cananda. Màu đỏ này xuất phát từ sắc tố anthocyanin, phức tạp hơn một chút so với carotinoids. Dù các loại cây đều có chất diệp lục, carotene và xanthophyll, nhưng không phải cây nào cũng sản sinh sắc tố anthocyanin. Ngay cả những cây có anthocyanin cũng chỉ sản sinh nó trong những điều kiện nhất định.

4. Có phải tất cả các loài cây đều rụng lá vào mùa thu?

Chúng ta thường cho rằng vào mùa thu cây thường rụng lá, một số loài cây tiêu biểu có thể kể đến như: cây bàng, cây xoan, cây bằng lăng, cây lộc vừng…Tuy nhiên trên thực tế không phải tất cả các loài cây đều rụng lá vào mùa thu. Với cơ chế khác nhau nên có 1 số loài cây ít rụng lá đã được nhiều đường phố, nơi du lịch lựa chọn trồng như cây sấu, cây sao đen, cây giáng hương, cây sake, cây long não… Đây là những loài cây có tốc độ sinh trưởng nhanh chóng và khả năng chống chịu được những tác động không tốt của môi trường, dễ thích nghi với môi trường xung quanh.