Khám phá kiến trúc của Mộ thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa có gì?

     Nam Bộ là một vùng đất giàu truyền thống văn hóa và lịch sử. Nơi đây đã sản sinh ra nhiều danh nhân, anh hùng dân tộc tiêu biểu, trong đó có thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa. Mộ của ông là một di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng, không chỉ là nơi an nghỉ của vị danh nhân yêu nước, mà còn là một địa điểm du lịch hấp dẫn của thành phố Cần Thơ.

1. Tiểu sử thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa

     Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa, sinh năm 1807 và mất năm 1872, xuất thân từ thôn Long Tuyền, tổng Định Thới, phủ Định Viễn, trấn Vĩnh Thanh (nay là khu vực 2, phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ).

     Năm 1835, ông đỗ Giải nguyên (thủ khoa) trong kỳ thi Hương tại Gia Định - năm Minh Mạng thứ XVI. Từ đó, ông được biết đến với danh xưng thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa hoặc thủ khoa Nghĩa. Sau thành công này, ông được giao làm quan Tri huyện Phước Chánh (Biên Hòa) và sau đó trở thành Tri phủ Trà Vang (nay là tỉnh Trà Vinh).

     Trong 24 năm làm quan, thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa trải qua những biến động trên con đường nghệ thuật và quản lý. Ông luôn theo đuổi tinh thần chính nghĩa, bảo vệ nhân dân chống lại sự ác độc. Năm 1848, ông bị gian thần vu oan vì bảo vệ dân nghèo trong vụ án "Rạch Láng Thé" và bị kết án tử. Phu nhân bà Nguyễn Thị Tồn đã kiên quyết kêu oan cho chồng, và vua Tự Đức đã tha tội cho ông, nhưng ông bị đày ra trấn thủ ở biên giới Vĩnh Thông (nay là thành phố Châu Đốc).

     Năm 1867, ông trở về quê mở trường học, cung cấp y tế cho cộng đồng, đồng thời lên tiếng chống lại thực dân Pháp và khích lệ tinh thần yêu nước. Ông sáng tác vở tuồng "Kim Thạch Kỳ Duyên," là vở tuồng đầu tiên của Việt Nam được dịch sang tiếng Pháp. Thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa được tôn vinh là một trong bốn "Rồng Vàng" của đất Nam Bộ.

     Ngay cả sau khi nghỉ hưu, ông tiếp tục ủng hộ nghĩa quân Phan Tôn - Phan Liêm mở rộng ảnh hưởng tại Cần Thơ và Vĩnh Long trong giai đoạn 1867-1868, và là cố vấn cho nghĩa quân Đỗ Thừa Luông - Đỗ Thừa Tự tại Cần Thơ vào năm 1869.

     Ngày 21/1/1872 (năm Nhâm Thân), ông qua đời sau một thời gian bệnh tật, hưởng thọ 65 tuổi. Cư dân và chính quyền địa phương tôn kính công đức của ông bằng việc xây dựng khu mộ thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa. Hằng năm vào ngày 21 tháng Giêng, người ta tổ chức lễ tưởng niệm với nhiều hoạt động đa dạng. Nếu có cơ hội ghé thăm xứ Tây Đô, hãy đừng quên thăm khu mộ của thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa, cùng với các điểm du lịch khác như nhà cổ Bình Thủy Cần Thơ, đình Bình Thủy, chùa Nhã Nam, và thiền viện Trúc Lâm Phương Nam.

2. Đôi nét về mộ thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa

     Mộ thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa nằm ở đâu? Theo lời kể về nơi an nghỉ cuối cùng của thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa, trước đó, ngôi mộ của ông đã được xây dựng từ đá ong trong khu vườn Đốc phủ Dương Thân Hỷ. Sau đó, cộng đồng làng Bình Thủy đã tổ chức lập thần chủ, bài vị và đưa hình ảnh của ông vào thờ trong đình Bình Thủy, còn các học trò của ông đã thiết lập bài vị thờ tại chùa Nam Nhã.

     Mộ của thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa đã được các thế hệ người dân Cần Thơ chăm sóc, tu bổ và tôn tạo thường xuyên. Vào năm 1994, mộ thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa ở Cần Thơ đã được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, đồng thời nằm trong danh sách địa điểm du lịch nổi tiếng tại Cần Thơ, bao gồm chùa Ông, Hiệp Thiên Cung, Khám Lớn Cần Thơ...

     Năm 2009, Ủy ban Nhân dân Thành phố Cần Thơ đã phê duyệt dự án đầu tư, xây dựng và mở rộng khu tưởng niệm thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa. Công trình này có diện tích 10.000m2 với tổng kinh phí xây dựng gần 50 tỷ đồng.

     Địa chỉ chính xác của mộ thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa là đường Cách Mạng Tháng 8, Bùi Hữu Nghĩa, Bình Thủy, Cần Thơ.

3. Chiêm ngưỡng kiến trúc cổ của mộ thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa

     Vào ngày 1/3/2013, khu tưởng niệm thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa đã chính thức được khánh thành, đúng trong dịp kỷ niệm 141 năm ngày ông thọ. Kiến trúc chủ đạo của di tích này mang phong cách giả cổ, được hình thành từ cột cái với đường kính khoảng 1m, sơn màu nâu đỏ, mái lợp ngói xanh rêu tạo nên bức tranh hài hòa và thu hút với nhiều bức phù điêu hình rồng, phượng…

     Cổng vào được xây dựng theo kiểu cổng tam quan, với mái cong và chạm trổ tinh tế. Trong khu tưởng niệm, có một khuôn viên rộng rãi, thoáng đãng, bao gồm 3 toà nhà lớn. Tại trung tâm là nhà thờ, bên phải là nhà trưng bày và bên trái là nhà tiếp khách. Gần cổng vào, có một nhà bia dành để ghi chép về tài năng và công đức của thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa, cùng với một số công trình khác phục vụ du khách từ xa đến tham quan.

     Hàng năm, vào dịp kỷ niệm ngày ông mất, lễ tưởng niệm được tổ chức với sự trang nghiêm, kết hợp với nhiều hoạt động phong phú như biểu diễn nghệ thuật võ truyền thống, phục vụ thư viện lưu động, hướng dẫn học sinh viết thư pháp, thu hút sự tham gia đông đảo của cả người dân địa phương và du khách từ xa.

Kết luận

     Mộ thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa là một di tích lịch sử văn hóa quan trọng của đất nước. Đây là nơi lưu giữ những giá trị tinh thần to lớn, là niềm tự hào của nhân dân Nam Bộ. Chúng ta cần gìn giữ và phát huy giá trị của di tích này, để thế hệ mai sau có thể hiểu rõ hơn về cuộc đời và sự nghiệp của vị danh nhân yêu nước. Để cập nhật thêm các thông tin liên quan hoặc thông tin mới nhất các bạn có thể liên hệ với chúng tôi.